Hypophosphatasia (HPP)

Hypophosphatasia jest chorobą o różnych postaciach związanych z jej przebiegiem. Następstwa kliniczne sięgają od śmierci (in utero) z powodu demineralizacji szkieletu, po problemy dotyczące wyłącznie zębów w dorosłym życiu. W zależności od wieku, w którym choroba zostanie zdiagnozowana, wyróżniamy sześć postaci klinicznych tej choroby.

Hipofosfatazja (HPP) jest dziedziczną (genetyczną) i bardzo rzadką chorobą kości o szerokim zakresie nasilenia, która powoduje zagrażającą życiu chorobę u około jednego na 100 000 żywych urodzeń. Osoby cierpiące na tę chorobę mają niski poziom enzymu fosfatazy alkalicznej (ALP), który upośledza mineralizację kości. Normalna mineralizacja jest niezbędna dla twardych i mocnych kości. Bez niej kości stają się słabe
i miękkie, a zęby mogą wypadać przedwcześnie (przed ukończeniem 5 roku życia). W zależności od nasilenia choroby, objawy mogą obejmować deformację kończyn i klatki piersiowej, zapalenie płuc, nawracające złamania, przedwczesną utratę zębów i ból.

Hypophosphatasia jest chorobą o różnych postaciach związanych z jej przebiegiem. Następstwa kliniczne sięgają od śmierci (in utero)
z powodu demineralizacji szkieletu, problemy dotyczące wyłącznie zębów w dorosłym życiu. W zależności od wieku, w którym choroba zostanie zdiagnozowana, wyróżniamy sześć postaci klinicznych.

Najpoważniejsza postać HPP i prawie zawsze śmiertelna. Przy porodzie kończyny są skrócone i zdeformowane, a głęboka hipomineralizacja szkieletowa powoduje deformację głowy. Nietypowe ostrogi osteochondrialne mogą przebić skórę i wystawać w bok ze środkowej części trzonu kości łokciowych i strzałek. Może wystąpić przenikliwy płacz, drażliwość, chwilowy bezdech z sinicą i bradykardią, niewyjaśniona gorączka, anemia oraz krwotok wewnątrzczaszkowy. Niektóre noworodki żyją przez kilka dni, ale cierpią na postępujące problemy oddechowe, spowodowane wadami klatki piersiowej i niedorozwojem płuc. Długotrwałe przeżycie występuje bardzo rzadko.
Hipofosfatazja niemowlęca objawia się już po porodzie, ale przed upływem 5. miesiąca życia. Rozwój wydaje się prawidłowy do czasu, aż pojawią się problemy z karmieniem, niedostateczny przyrost masy, kliniczne objawy krzywicy lub drgawki. Na skutek krzywiczych deformacji klatki piersiowej i złamań żeber może wystąpić wiotka klatka piersiowa, która predysponuje do zapalenia płuc. Słabość i opóźnione etapy rozwoju motorycznego stanowią poważne komplikacje. Jeśli pacjent przeżyje okres niemowlęctwa, mogą przedwcześnie wystąpić stałe połączenia kostne szwów czaszkowych. Często występują hiperkalcemia i hiperkalciuria, które mogą powodować nawracające wymioty, nefrokalcynozę i uszkodzenie nerek. Pojawiać się mogą złamania i  odkształcenia kości.
Diagnozuje się ją u dzieci, które ukończyły szósty miesiąc życia. Występuje przedwczesna bezbolesna utrata zębów mlecznych przed ukończeniem 5 lat. Mleczne zęby wysuwają się bez krwawienia, a korzeń jest nienaruszony. Deformacje krzywicze mogą obejmować staw żebrowo - chrząstkowy, kolana szpotawe lub kolana koślawe, powiększenie nadgarstków, kolan i kostek, a czasami czaszkę spłaszczoną w okolicy potylicznej. Krzywica może powodować niski wzrost i opóźnienie nauki chodzenia.

Mogą występować bóle kostne i sztywność, jak również epizody dyskomfortu i obrzęku stawów. Rzadko występuje ból spowodowany obrzękiem szpiku kostnego, który przypomina zapalenie kości i szpiku lub nowotwór. Zazwyczaj pacjenci odczuwają osłabienie mięśni, które przypomina niepostępującą miopatię i często kołyszący chód. Choć prognozy dotyczące zębów stałych są lepsze, słabo scharakteryzowane problemy często prowadzą później do utraty zębów i konieczności stosowania protez w dorosłym życiu. Przedwczesne zrastanie wszystkich szwów czaszkowych (kraniosynostoza) może spowodować wzrost ciśnienia śródczaszkowego, wytrzeszcz oczu i uszkodzenie mózgu. Dochodzi do odkształcenia wewnętrznej powierzchni czaszki.
Zazwyczaj pojawia się u osób w średnim wieku. Jednak niektórzy pacjenci przywołują wcześniejsze objawy krzywicy lub przedwczesną utratę zębów mlecznych. Następnie, po okresie dobrego zdrowia na początku dorosłego życia, pojawiają się bóle stóp spowodowane powtarzającymi się, źle gojącymi, przeciążeniowymi złamaniami kości śródstopia. Następnie może pojawiać się uczucie dyskomfortu w biodrach lub udach, spowodowane rozmięknieniem kości udowej. Powszechne i niegojące się złamania, mogą powodować znaczne osłabienie. Wczesna utrata lub ekstrakcja uzębienia również nie jest rzadkością.
Najłagodniejsza z postaci HPP diagnozuje się, gdy jedyną zauważalną nieprawidłowością kliniczną jest choroba zębów.
Zgłaszano przypadki pacjentów z HPP, u których w macicy były widoczne deformacje zgięciowe, ale badania poporodowe wykazały samoistną poprawę. Nie jest to zwykła postać HPP. Czasami określa się ją jako HPP „z wygięciem, bez złamania”. Przyczynę może stanowić autosomalne recesywne (AR), jak również autosomalne dominujące (AD) dziedziczenie różnych mutacji TNSALP. Deformacja szkieletów płodów dotkniętych tą postacią może ulec poprawie na późniejszym etapie ciąży. Jednak w przypadku wykrycia deformacji szkieletu we wczesnym etapie ciąży, za pomocą badania ultrasonograficznego, nie można przewidzieć dalszego rozwoju postaci HPP.

Osoby chore na HPP borykają się z: 

  • mineralizacją kości,
  • krzywicą i deformacją kości,
  • osteoporozą,
  • nieurazowymi i powtarzającymi złamania kości i długo gojącymi się złamaniami,
  • większość pacjentów z HPP odczuwa przewlekłe bóle kości, które ograniczają codzienną aktywność.

HPP mając wpływ na układ kostny, działa jednocześnie na układ mięśniowy, a to wszystko skutkuje w życiu osób chorujących.

Wystepują:

  • bóle mięśni oraz ich osłabienie, które może prowadzić do upośledzenia ich funkcji. Prowadzi to do problemów z poruszaniem, wchodzeniem po schodach oraz charakterystycznym, kołyszącym chodem.
  • problemy ze stawami, w tym reumatoidalne. 
Osoby z HPP mają problemy z oddychaniem. Przyczyną może być deformacja klatki piersiowej, a to może prowadzić do niewydolności oddechowej spowodowanej zmniejszeniem objętości płuc. Czasem problemy z oddechem wywołane są niedorozwojem płuc. Niestety niewydolność oddechowa jest najczęstszą przyczyną śmierci niemowląt ze zdiagnozowaną Hypophosphatasią. Osoby z niewydolnością oddechową wymagają intubacji, wentylacji mechanicznej lub/i wsparcia tlenowego, często występują u nich zachorowania na zapalenie płuc.

Objawy neurologiczne związane z HPP:

  • napady,
  • krwotok śródczaszkowy,
  • encefalopatia - czyli ogólne uszkodzenia mózgu przez czynniki różnego pochodzenia, którego skutkiem są różnego rodzaju zaburzenia zachowania zwane charakteropatią,
  • kraniosynostoza  czyli "wada wrodzona polegająca na zarośnięciu szwów czaszkowych. Kraniosynostoza może się tworzyć jeszcze przed narodzinami lub w pierwszych miesiącach po porodzie, podczas zrastania kości w czaszce dziecka. Najczęściej występującym następstwem zrośnięcia szwów czaszkowych jest deformacja czaszki. Dzieje się tak, ponieważ zrośnięcie przynajmniej jednego ze szwów powoduje, że mózg rośnie w kierunku wolnym od ucisku.

Powikłania związane z Kraniosynostazą mogą powodować:

  • zwiększenie ciśnienia wewnątrzczaszkowego,
  • uszkodzenie nerwu wzrokowego,
  • przepuklinę migdałków  móżdżku,
  • potrzebę operacji czaszki.

Niestety HPP wpływa na pracę nerek, co spowodowane jest nieprawidłową mineralizacją kośćca, która doprowadza do:

  • hipercalcemii,
  • hiperfosfatemii.

Zwiększone stężenia wapnia i fosforanów mogą zaś prowadzić do nefrokalcynozy lub niewydolności nerek, która może prowadzić nawet do śmierci.

Życie z HPP jest cięższe, ale nie jest niemożliwe. Osoby chorujące borykają się z różnego typu problemami zdrowotnymi, utrudniającymi codzienne funkcjonowanie. By ułatwić funkcjonowanie, jedna z osób chorujących na HPP utworzyła 10 przykazań, które opublikowaliśmy na naszym blogu.

Zapraszamy również do rozmowy osobistej lub za pośrednictwem komunikatora Messenger z osobami chorującymi na HPP.

Problemy związane z Hypophosphatasią występują na całym świecie. Dlatego też Fundacja ‘HypoGenek’ korzysta z wiedzy i doświadczenia fundacji działających na całym świecie. Jesteśmy w stałym kontakcie z Fundacją Soft Bones (www.softbones.org) działającą na terenie Stanów Zjednoczonych, Kanady, Wielkiej Brytanii, obserwujemy również fundacje działające na terenie Europy: we Francji Hypophosphatasie Europe (www.hypophosphatasie.com), w Niemczech Hypophosphatasie Deutschland E.V. (www.hpp-ev.de).

Fundacja Soft Bones utworzyła mapę osób chorych na HPP, na której również i pacjenci z Polski zostali zaznaczeni

Fundacja ‘HypoGenek” stara się utworzyć bazę lekarzy specjalistów z całej Polski zajmujących się osobami chorymi na Hypophosphatasie.

W celu uzyskania informacji o lekarzach specjalistach bądź dołączenia do grona lekarzy posiadających wiedzę o HPP lub chcących wzbogacić swoją wiedzę medyczną prosimy o bezpośredni kontakt z Fundacją ‘HypoGenek”.

Dziękujemy.

Informacje na temat hypophosphatasii oparte są na danych zawartych na stronie www.hypophosphatasia.com oraz na podstawie informatorów fundacji Soft Bones oraz strony www.softbones.org.